Voetbal in Friesland

Net als overal in Nederland begint het voetbal in Friesland in de steden. Friesland heeft zelfs een paar van de oudste voetbalverenigingen van Nederland binnen haar provinciegrenzen. LAC Frisia is opgericht in 1883 en LSC in 1890.

In Leeuwarden wordt als eerste gevoetbald. L.A.C. "Frisia 1883" is op 25 april 1883 opgericht als cricketclub onder de naam Cricketclub Frisia, door P.A.V. baron van Harinxma thoe Slooten.
In februari 1894 krijgt de cricketclub ook een voetbalafdeling. Al snel wordt de naam gewijzigd in Cricket en Footballclub Frisia. Twee jaren later verdwijnt de cricketafdeling en blijft er alleen nog voetbal over. De club verandert haar naam in "Leeuwarder Athletische Club Frisia" en speelt in de eerste Noordelijke competitie, met tegenstanders als Be Quick en Achilles.
Frisia is een van de oudste clubs van Nederland, zij begint met voetballen in de tijd toen de beoefenaars daarvan als halfwaanzinnigen worden gezien. Zij die aan voetballen doen plaatsen zichzelf buiten de maatschappij.
In 1955 wordt er nog even aan betaald voetbal gedacht bij Frisia, maar deze stap is uiteindelijk toch te groot.

Een aantal jaren later volgt Sneek. “LSC 1890” wordt op 4 maart 1890 opgericht als cricket en croquetclub Lycurgus. Ruim een jaar blijft Lycurgus bestaan voordat ze in de zomer van 1891 wordt ontbonden. Korte tijd later, op 19 september 1891, wordt Lycurgus weer opgericht.
In het begin worden hoofdzakelijk het cricket en het croquet beoefend. Niet veel later, na een tweede ontbinding en herrijzing in 1893, is het cricket en croquet echter alweer naar de achtergrond geschoven en houdt de club zich in die tijd voornamelijk bezig met andere takken van sport zoals kaatsen en tennis.
Pas in het voorjaar van 1895 doet met de komst van de gebroeders Joekes het voetbal zijn intrede in de club. En vanaf 1897 wordt er alleen nog maar gevoetbald.

Op 11 februari 1905 wordt Sparta opgericht door een twaalftal jongens uit Sneek.
Op 15 september 1907 gaan Lycurgus en Sparta fuseren tot Lycurgus Sparta Combinatie, kortweg LSC. In 1918 fuseert ook Concordia nog bij LSC.

Aan het einde van de 19e eeuw blijken de steden een vruchtbare bodem te zijn voor voetbal. Voetbalclubs schieten als paddenstoelen uit de grond, maar sommigen verdwijnen weer net zo snel.

In 1904 wordt er alleen maar gevoetbald in Leeuwarden, Sneek, Harlingen en Heerenveen. Na 25 jaar zien we dat er ook gevoetbald word in Bolsward, Joure, Lemmer, Akkrum, Gorredijk, Drachten, Dokkum en meer kleinere plaatsen.
Sindsdien neemt het amateurvoetbal in Friesland een vlucht. Bijna alle dorpen en steden hebben wel een of meer voetbalverenigingen.

Voetbal is in het begin het tijdverdrijf van de 'happy few'. Een kleine groep jongelui, die de tijd en het geld hebben om ballen, schoenen en een tenue te kopen en te reizen om tegen andere clubs te spelen. Het is echter geen elitesport gebleven. Rond de jaren twintig van de 20e eeuw wordt voetbal een echte volkssport.

In het algemeen heeft het Friese voetbal zich altijd gekenmerkt door "lange halen, gauw thuis".